In opdracht van het Ieperse In Flanders Fields Museum (IFFM)
bereidden een beeldend kunstenaar en componist een pakkende
hulde voor aan de eerste schokkende confrontatie van de
Belgische soldaten met het Duitse leger in de Eerste Wereldoorlog.
Honderden landgenoten lieten toen het leven in Vottem bij
Luik.
Op 28 juni 2004 zal het precies 90 jaar geleden zijn dat
in Sarajevo de Oostenrijkse kroonprins aartshertog Franz-Ferdinand
werd vermoord. Het was de onmiddellijke aanleiding tot de
Eerste Wereldoorlog. Die begon voor ons land met de Duitse
inval op 4 augustus 1914. De eerste confrontatie van het
Belgisch leger in de eerste dagen bij Luik was een schokkend,
traumatisch evenement. Sinds het ontstaan van ons land waren
eerder nooit zoveel burgers en soldaten betrokken in daden
van brutaal geweld. Het oorlogstrauma zou uiteindelijk vrijwel
alle Belgische families treffen. De vier oorlogsjaren zouden
niet alleen een grote invloed hebben op het aanschijn van
België en Europa, de impact op ons collectief historisch
bewustzijn is nauwelijks in te schatten. Onze omgang met
oorlog en vrede is er tot op vandaag mee door bepaald.
Schenking
De volgende jaren zullen diverse oorlogsfeiten van ’14-‘18
in de Westhoek hun 90ste verjaardag kennen. Maar het begon
eigenlijk allemaal in Luik. Dat uitgerekend Ieper aan dat
allereerste begin aandacht schenkt, heeft te maken met een
recente, anonieme schenking vanuit Nederland. Het IFFM ontving
22 glasplaatjes en een aantal contactafdrukken. De foto’s
tonen dode soldaten die kennelijk werden gefotografeerd
voor identificatie van de slachtoffers. Dat lukte ook gedeeltelijk,
want op zes van de contactafdrukken staan op de keerzijde
namen genoteerd. Verder onderzoek verwees naar één
dag en plaats: 6 augustus 1914 in Vottem bij Luik. Het waren
allen soldaten van de 11de Gemengde Brigade van het Belgisch
leger die op de linkeroever van de Maas de zogenaamde “schansen”
tussen de forten van Pontisse en Liers moesten verdedigen.
Verdere identificaties zijn momenteel nog aan de gang.
Uniek
In die eerste dagen sneuvelden honderden onervaren Belgische
soldaten, geen echte uitschieter in die stroom van chaotisch
en meedogenloos oorlogsgeweld. Toch maken de identificatiefoto’s
die manschappen uniek. Foto’s van doden werden in die
dagen zelden getoond, vaak gewonde gezichten waarop de dood
valt af te lezen, zeker niet. De fotograaf probeerde in
zijn afdrukken de dood inderdaad te verzachten. Hij hield
de achtergrond van de foto’s tegen en retoucheerde
waar mogelijk de verwondingen. Restte enkel het gezicht
ter identificatie. Maar op de glasplaatjes valt de confrontatie
met de schokkende scènes niet te ontlopen. De dode
hoofden worden bij de haren voor de camera getild. De assistenten
van de fotograaf staan te roken, ongetwijfeld om de geur
van ontbinding te verdrijven.
Het project loopt van 28 juni tot 3 oktober 2004 in het
In Flanders Fields Museum.
Hieronder een aantal foto's dd. 21/08/2004.
Heel wat bezoekers voor het museum.
Info: IFFM, Grote Markt 34, 8900 Ieper (tel. 057 239 220
of flandersfields@ieper.be)
