Op zondag 17 april 2005, Erfgoeddag, vond te Kemmel de
officiële opening plaats van de Lettenbergsite, een
Brits complex van bunkers uit de Eerste Wereldoorlog. Hieronder
een fotoverslag van deze activiteit.
On Sunday, April, 17th, 2005, the inauguration took
place of the Lettenberg site, a British complex of bunkers
of the Great War at Kemmel. Please find below some photographs
of this ceremony.
Een zicht op de site voor de opening. A view of the
site before the inauguration.
Welkomstwoord door burgemeester Bernard Heens van Heuvelland.
Welcome by Mr. Bernard Heens, Mayor of Heuvelland.
"Op 17 april 2004, vandaag precies één
jaar geleden, werd de Duitse oorlogssite Bayernwald
geopend. Vandaag op 17 april 2005 openen wij de Britse oorlogssite
Lettenberg. De gemeente Heuvelland startte in 1998 met het
initiatief om de Britse bunkers uit de Eerste Wereldoorlog
toegankelijk te maken, en dit samen met de mensen van Abaf
vzw. Na de studie, kon er gestart worden met de opgravingen
en het herstel van de site in zijn oorspronkelijke toestand",
aldus Bernard Heens. Hij dankte tevens iedereen die had
meegewerkt aan de realisatie.
De burgemeester besloot: "Het openstellen van het
historisch patrimonium is een taak van de overheid. Het
is tevens een hefboom voor de verdere toeristische ontwikkeling
van Heuvelland".
Veel belangstelling.
Schepen van cultuur en toerisme Geert Vandewynckel: "Bayernwald
heeft na 1 jaar reeds meer dan 30.000 bezoekers verwelkomd.
De gemeente heeft als een van de eersten in Vlaanderen werk
gemaakt van een globaal cultuurbeleid wat resulteerde in
het cultuurbeleidsplan dat in mei 2003 voorgesteld werd.
Dit houdt onder andere de zorg voor het cultureel erfgoed
in". Hij verwees hierbij onder andere naar het initiatief
'Heuvelland Verbeeldt'.
De schepen vervolgde: "De combinatie erfgoed en landschap
maakt een creatief aanbod mogelijk. Heuvelland streeft naar
een concept met meerdere verhalen op meerdere punten zoals
het bezoekerscentrum De Bergen, de site Bayernwald en de
site Lettenberg en een aantal permanente tentoonstellingen
(o.a. het Landbouwmuseum)". Hierbij werden vier fasen
gedefinieeerd:
- de site Bayernwald (Duits verhaal)
- de site Lettenberg (Brits verhaal)
- de Kemmelberg (Frans verhaal)
- de realisatie van een tijdsvenster te Wijtschate
"De uitvoering kunnen we nooit alleen realiseren.
We moeten de krachten bundelen met o.a het Regionaal Landschap
West-Vlaamse Heuvels, de Provincie, Toerisme Vlaanderen
en de andere gemeenten uit onze regio", aldus de schepen.
Franky Bostyn, voorzitter / president ABAF.
Hij situeerde de Lettenberg (97 meter hoog) als een van
de drie bergen naast de Kemmelberg en de Monteberg. Op de
Kemmelberg was er een belangrijke Keltische vestiging van
de 5e tot de 2e eeuw voor Christus. Kemmel lag tijdens Wereldoorlog
I tot het voorjaar 1918 achter het Britse front. Het was
een ideale observatiepost. In 1918 werd de Kemmelberg ingenomen
door de Duitsers die hun opmars verder zetten tot aan de
Scherpenberg. Ze vochten hier voornamelijk tegen Franse
troepen.
"De Lettenberg is een Brits verhaal van 1914 tot het
voorjaar 1918. De Britten hebben er een aantal ondergrondse
hoofdkwartieren en commandoposten in de hellingen gegraven.
In totaal zijn er op de Kemmelberg een 8-tal Britse sites.
De belangrijkste ligt tussen het monument 'De
Engel' en het 'Ossuaire
Français', maar is niet toegankelijk. De bunkers
werden gemaakt met Elephant Plates waarop beton gegoten
werd. Er zijn zeer weinig foto's beschikbaar", aldus
Franky Bostyn.
Hij vervolgde: "De erosie is een belangrijk probleem.
We hebben de helling teruggebracht tot het loopvlak van
1917 en hebben 450 kubieke meter aarde weggevoerd. 3 bunkers
zijn helemaal bewaard; van de 4e is alleen de voorgevel
bewaard. In 1918 hebben de Duisters er een verbandpost geïnstalleerd.
Op de Kemmelberg is er ook nog een Belgische bunker uit
de jaren 1950. Ook hier zouden we een mooi verhaal kunnen
realiseren".
Tot slot dankte hij iedereen die had meegewerkt en in het
bijzonder de leerlingen van het VTI Ieper en de mensen van
MobielAtelier van Huize Godtschalck uit Loker.
Minister Bourgeois was de laatste spreker. Hij begon met
het citaat: "Vergeet je geschiedenis niet" en
vervolgde: "Het specifieke oorlogserfgoed biedt kansen
voor toerisme en recreatie. Het battlefieldtoerisme is een
belangrijke nichemarkt. Zo telde het In
Flanders Fields Museum in Ieper reeds meer dan 1.500.000
bezoekers sinds de opening in 1998. De Vlaamse regering
biedt belangrijke financiële hulp bij de uitbouw van
de sites (Bayernwald - 66.000 EUR en de site Lettenberg
8.200 EUR)".
Hij gaf ook enkele cijfers: "Het Toerisme in de landelijke
Westhoek (zonder de kustgemeenten) is goed voor 2.600 arbeidsplaatsen.
Het WO1 erfgoed trekt bij benadering elk jaar 350.000 bezoekers
waarvan meer dan 200.000 verblijfstoeristen, goed voor een
jaarlijkse omzet van 12,5 miljoen EUR". De minister
kondigde ook aan dat hij voor de fase 3 en 4 die de gemeente
Heuvelland wil realiseren meer dan 42.000 EUR heeft gereserveerd
op zijn begroting 2005.
Tot slot bleef de minister even stilstaan bij het debat
rond de doortrekking van de A19 en de site Pilkem Ridge.
Hij pleitte voor behoedzaamheid en sereniteit waarbij we
moeten opletten met ingrepen die het imago van Vlaanderen
zouden kunnen beschadigen. Een radicale doortrekking is
niet meer mogelijk, maar creativiteit is aangewezen.
De toespraken vonden plaats in de sporthal van het Jeugdvakantiehuis
De Lork.
Daarna ging het te voet naar de site Lettenberg. Enkele
soldaten in traditionele uniformen liepen voorop.
Burgemeester Heens en minister Bourgeois onthullen de infodrager.
Onder leiding van een enthousiate Franky Bostyn ging het
daarna verder naar de site.
Een van de bunkers die versterkt werd met zandzakjes.
Aan het plafond kun je het beton opmerken. De Elephant
Plates of 'olifantenplatyen' zijn niet meer aanwezig want
deze werden na de oorlog gerecupereerd.
Deze bunker werd wellicht door de Duitsers als verbandpost
gebruikt nadat zij in in het voorjaar van 1918 de Kemmelberg
veroverden.
Een van de bunkers werd voorbehouden voor de vleermuizen.
Hieronder een van de infodragers op de site.
De minister wordt geïnterviewd door de collega's van
de lokale TV.
Ondanks tijdsnood bleef de minister luisteren naar Franky
Bostyn.
Tot 1905 was er op de Lettenberg een molen. Dit infobord
geeft meer informatie.
De site ligt langs het wandelnetwerk
Heuvelland.
De infodrager langs de weg.
Een zicht van iets verder.
