Last Post

Evenementen

Meldingsformulier

HOME


Je was erbij / You were there

 

Consolidatie oorlogsmonumenten langs de Frontzate afgewerkt - Nieuwpoort - 03/05/2008

On Sunday, May, 18th, 2008, the inauguration took place of two restaured Belgian bunkers alongside the old railway Diksmuide-Nieuwpoort. Please find some pictures below.

De provincie West-Vlaanderen, het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE) en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) hebben samengewerkt om oorlogsrestanten langs de Frontzate, de oude spoorwegbedding Nieuwpoort-Diksmuide, te herstellen. Het gaat om bakstenen en betonnen restanten uit de twee wereldoorlogen die dringend aan onderhoud toe waren. De consolidatiewerken zijn nu afgerond en de monumenten worden opengesteld voor geleide bezoeken. Het provinciebestuur, het VIOE, de VLM en de stad Nieuwpoort huldigen op zondag 18 mei 2008 de herstelde monumenten in.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen de IJzervlakte onder water werd gezet, was de spoorwegberm de grens van het ondergelopen gebied. Het Belgische leger trok zich achter de spoorlijn terug en legde er schuilplaatsen aan. De meeste werden vervaardigd uit baksteen en zijn grotendeels ingegraven in de spoorwegberm. In de loop van de oorlog werden er enkele vervangen door betonnen bunkers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwden de Duitsers nog een aantal mitrailleurposten langs de spoorwegbedding.

Na de oorlog raakten deze relicten geleidelijk aan in verval door insijpelend regenwater, vorstschade, vandalisme en andere factoren. Samen met het oude stationsgebouw van Ramskapelle hebben de bunkers, mitrailleurposten en schuilplaatsen nu een behandeling gekregen om verdere achteruitgang tegen te gaan. Twee schuilplaatsen aan de Proostdijk zijn bovendien volledig gereconstrueerd met zandzakjes zodat de bezoeker zich een beeld kan vormen van de verdedigingslinie in haar oorspronkelijke staat. Ook de als monument beschermde bunker Groigne in de kom van Lampernisse (Oudekapelle, Diksmuide) is gerestaureerd.

De consolidatie kaderde in het VLM-landinrichtingsproject "De Westhoek" waarbinnen reeds eerder de spoorwegbedding Nieuwpoort-Diksmuide heringericht werd als groene recreatieas. Het VIOE en de leden van het provinciaal project "Oorlog en Vrede in de Westhoek" maakten eerst een doorgedreven inventarisatie van de oorlogsrelicten. Op basis daarvan ontwierp het VIOE een consolidatievoorstel dat werd uitgevoerd door gespecialiseerde aannemers. De financiering van het consolidatieproject gebeurde met middelen van de Vlaamse overheid en de provincie West-Vlaanderen, die tevens optrad als bouwheer. Het consolidatieproject dingt mee naar de Vlaamse Monumentenprijs 2008. Daarmee wordt elk jaar een persoon, een privé- of een openbare instelling bekroond voor een recente verwezenlijking op het vlak van monumentenzorg, landschapszorg of archeologie.

Meer info:

  • Karolien Bracke, Vlaamse Landmaatschappij, 0494 56 48 49 of 050 45 81 07, karolien.bracke@vlm.be
  • Geleide bezoeken: Walter Lelièvre,Nieuwpoortse Heemkring "Ramscapple aen den Yser", tel 0486 444 014, dewally@scarlet.be

Plaats voor het verzamelen: het dorpshuis d'oude schole in Ramskapelle.

De Heemkring Ramscapple aan de Yser had gezorgd voor een mooie tentoonstelling die aangevuld werd met foto's van de werkzaamheden die het VIOE en de VLM hadden uitgevoerd.

Rechts: Frederik Demeyere, coördinator van 'Oorlog en Vrede in de Westhoek' in gesprek met 'zijn' gedeputeerde Gunter Pertry.

Intussen was de zaal goed volgelopen.

Burgemeester Crabbe maakte nog vlug een aantal nota's. Net op tijd want Karolien Bracke, persverantwoordelijke van de Vlaamse Landmaatschappij, nodigde hem reeds uit om te spreken.

In zijn korte toespraak had de burgemeester het over de hevige gevechten in Ramskapelle, de vernieling van het stationsgebouw en de onderwaterzetting. "Ons oorlogserfgoed is een belangrijk toeristisch product dat we moeten koesteren en verder ontwikkelen. Het biedt een forse meerwaarde aan de toerist", aldus de Nieuwpoortse burgemeester.

Tweede spreker was Nathalie Vernimmen van het Vlaams Institut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE):

"Vandaag mogen we met enige trots het consolidatieproject van de oorlogsrestanten toevoegen aan het uitgebreide en diverse oeuvre van de ploeg Modelrestauraties van het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed. Deze ploeg, waarvan architect Willem Hulstaert deel uitmaakt, voerde de voorbije dertig jaren allerhande modelrestauraties uit, gaande van industriële complexen over kerken en kastelen tot en met het hotel Errera, de ontvangstruimte van de Vlaamse minister-president te Brussel.

Ook al was het initieel zelfs voor de Vlaamse Landmaatschappij niet duidelijk waarnaar dit project concreet zou leiden, toch aarzelde het VIOE geen seconde om hier de expertise van de ploeg Modelrestauratie in te zetten.

Vlaams minister Dirk Van Mechelen voert dan ook een gericht beleid rond het oorlogserfgoed met als doel dit erfgoed te laten erkennen als UNESCO-werelderfgoed in 2014, wanneer het 100 jaar geleden is dat de eerste wereldoorlog startte. Maar ook al wordt deze internationale erkenning nagestreefd, de opdracht van de Vlaamse overheid bestaat er in de eerste plaats in, ervoor te zorgen dat de collectieve bewustwording van het oorlogserfgoed onder de Vlamingen zelf wordt aangewakkerd. Enkel door het oorlogserfgoed op een gepaste manier in te schakelen in de huidige maatschappij kan een draagvlak gecreëerd worden. Op deze manier kan ook dit patrimonium aan de volgende generaties worden doorgegeven met respect voor de aanwezige historische en maatschappelijke waarden.

Het behoort tot de missie van het VIOE om de zorg voor het erfgoed vanzelfsprekend te maken bij het ruime publiek. Modelrestauraties zijn hiertoe een ideaal middel. Zelf dossiers opmaken en de uitvoering ervan begeleiden is de enige en meest directe leerschool om het beleid te toetsen aan de praktijk, en het eventueel bij te sturen. Zo geeft de overheid aan op welke wijze dient omgegaan te worden met ons Vlaamse erfgoed Het consolidatie- en evocatieproject aan de Frontzate past dan ook volledig in het beleid van de minister om zulke modelprojecten uit te werken waarvan de resultaten andere projecten ten goede kunnen komen.

In dit concrete project werd, na een doorgedreven inventarisatie van de oorlogsrestanten, een voorstel uitgewerkt waarbij gekozen werd drie verschillende gradaties in de mogelijke manier van ingrijpen toe te passen. Sommige oorlogsrestanten werden hersteld, andere werden geconsolideerd en nog andere werden geëvoceerd of gereconstrueerd. Al deze ingrepen zorgen er niet alleen voor dat de toekomst van deze oorlogsmonumenten verzekerd is,- maar ook dat de bevolking blijvend gesensibiliseerd wordt ten aanzien van het oorlogsgebeuren. Langsheen de fietsroute van de voormalige spoorlijn Nieuwpoort-Diksmuide houdt de evocatie of reconstructie van de bunkers de herinnering aan de Groote Oorlog wel zeer levendig, hier worden we bijna letterlijk geconfronteerd met het brute verleden.

De ervaring die we als instituut uit zulke modelprojecten opdoen, wordt via allerlei kanalen verspreid. Zo zal in dit specifieke geval de uitgebouwde expertise betreffende het herstellen, consolideren en evoceren van bunkers, onder andere gebundeld worden in een praktische handleiding voor het omgaan met bunkers in het landschap.

Landinrichting De Westhoek vormde een prima kader om dit consolidatieproject vorm te geven. De samenwerking tussen de verschillende partners op lokaal, provinciaal en gewestelijk niveau verliep vlekkeloos. Hierbij past het dan ook om afsluitend de Vlaamse Landmaatschappij te danken voor het vertrouwen dat zij in onze restauratieploeg heeft gesteld, en de provincie voor haar administratieve en financiële ondersteuning. Daarnaast gaat onze dank uit naar allen die, door het aanleveren van technische informatie, kaarten, foto's e.d. rechtstreeks of onrechtstreeks hebben bijgedragen tot het realiseren van dit fantastische project."

Frank Debeil, projectleider bij de Vlaamse Landmaatschappij, schetste het verloop van de consolidatiewerkzaamheden.

Tot slot gaf Willem Hulstaert toelichting bij de specifieke werken aan de verschillende bunkers en versterkingen. Rechts een Duitse geschutspost uit de Tweede Wereldoorlog.

Ook de versterking in de Grote Beverdijkstraat in Oudekapelle werd grondig gerenoveerd.

En dan begaf iedereen zich naar de oude spoorweg naar de gerestaureerde bunkers.

Echt een meerwaarde voor de vele fietsers en wandelaars die langs de Frontzate komen. Zo krijg je een idee van hoe het eruit moet gezien hebben.

De schuilplaatsen hebben een beperkte hoogte en zijn afgesloten met metalen hekkens.

Toespraak door gedeputeerde Pertry.

"Dames en heren,

Dit jaar 90 jaar geleden kwam er een einde aan de zogenaamde "Wacht aan den IJzer", Het Belgische leger, onder leiding van Koning Albert 1, had er vier jaar stand gehouden tegen de Duitse agressor.

Tijdens deze vier jaar ondergingen de strijdkrachten een merkwaardige metamorfose. Na de cruciale verzetspogingen rond de versterkte vestingen van Luik, Namen en Antwerpen trok het restant van de Beigische troepen zich terug aan de kust, net achter de IJzer. Cruciaal waren die eerste oorlogsweken en -maanden omdat het de Geallieerden net genoeg tijd bood om zich te organiseren en het aanvalsplan van de Duitse legerleiding te doorzien. Cruciaal ook omdat net dit vertragingsmanoeuvre leidde tot een wedloop naar de zee en uiteindelijk een loopgravenoorlog. Eens de verspreide en zwaar uitgedunde Belgische troepen zich herenigden achter de IJzer, bleek al snel dat de Duitse overmacht te groot was. Enkel door het toepassen van een eeuwenoude tactiek van het onder water zetten van land kon het Belgische leger zich handhaven op de lijn tussen Diksmuide en Nieuwpoort. De oevers van de IJzer mochten dan al opgegeven worden, de Frontzate, een verhoogde spoorwegbedding, deed dienst als dijk en frontlijn.

In 1918 bleken de Belgische strijdkrachten veel slagvaardiger dan vier jaar daarvoor. Na succesvol de Duitse lenteoffensieven rond Houthuist en Merkem te hebben weerstaan, speelden de Beigische troepen een niet onbelangrijke rol in de bevrijding van talrijke dorpen langs de West-Vlaamse frontlijn.

De Provincie West-Vlaanderen hecht veel belang aan haar oorlogsverleden; hiervan getuigen niet alleen de financiële inspanningen die al in de jaren '70 en '80 werden opgebouwd, maar ook het opnemen van het initiatief "Oorlog en Vrede in de Westhoek". Dit netwerk werd in 2002 opgericht met als doel de vele initiatieven binnen de oorlogsthematiek te stroomlijnen en te coördineren.

Tussen 2002 en 2007 werden met behulp van het netwerk een aantal grote projecten gerealiseerd, zoals onder andere de onthaalinfrastructuren aan Tyne Cot Cemetery en aan het Soldatenfriedhof in Langemark. Voor de nieuwe beleidsperiode, 2008-2013, werd in samenspraak met de partners van het netwerk een nieuw beleidsplan opgesteld.

Uit de analyse van de periode 2002-2007 bleek dat er een aantal thema's en sites uit het oorlogsverleden van de streek eerder ondermaats belicht werden. In de aanloop naar de 100-jarige herdenkingen in 2014, wordt getracht deze "andere" elementen wat meer uit te werken. Het lijkt wel een tendens, net in 2008 richten ook verschillende musea hun pijlen op die "anderen"; de Fransen, de Senegalezen, de Zouaven, ... de Belgen. Ik verwijs hiermee naar de tentoonstelling "Mens-Cultuur-Oorlog" in het In Flanders Fields Museum en "Brave Littie Belgium" in het Memorial Museum Passchendale 1917.

De herdenking en de herinnering aan deze minder bekende groepen is minder groots, minder opvallend uitgebouwd dan voor de gesneuvelden uit het Britse Gemenebest. Logisch ook als men bedenkt dat net geen miljoen mensen hier het leven lieten, waarvan de grote helft hiervan behoorde tot het Britse Gemenebest, de Commonwealth. Het is dan ook niet verwonderlijk dat net de Britse toeristen een zeer grote belangstelling tonen in hun oorlogsverleden van de streek.

De Frontzate en het bunkertje aan de Groigne zijn echter boeiende voorbeelden van hoe ook de stille getuigen van die "anderen" een plaatsje verdienen in het opgewaardeerde oorlogserfgoed van de streek. We hopen dan ook dat de voorbijgangers hier af en toe halt houden en even stilstaan bij de gebeurtenissen van bijna een eeuw geleden. De inhuldiging van deze geconsolideerde frontzate is daarom ook voor het netwerk een belangrijk gegeven. Niet alleen biedt het de bewoner en de bezoeker om van dichtbij kennis te maken met een stukje van het Beigische oorlogsverhaal. Het heeft een aantal van de immer schaarser wordende oorlogsrelicten gevrijwaard van verder verval, zodat komende generaties hier ook nog materiële getuigen kunnen aantreffen van de oorlog die alle oorlogen zou beëindigen.

De herinnering aan de oorlog is voor de Westhoek een belangrijk gegeven. Niet allen is het een inherent deel van het landschap en collectieve geheugen van de streek, het is in vele gevallen ook een economisch gegeven geworden. Het oorlogstoerisme genereert geen onbelangrijke financiële impuls voor de ondernemende sector van de streek; dit is duidelijk gebleken uit het onderzoek dat Westtoer in de periode 2006-2007 uitvoerde in opdracht van het netwerk Oorlog en Vrede in de Westhoek.

Toch moeten we kritisch zijn: kwaliteit is een sleutelwoord. In de aanloop naar de herdenkingen in 2014 zullen er nieuwe initiatieven geboren worden en zal er een nog grotere stroom bezoekers richting Westhoek komen. Om de kwaliteit van dit toeristische product en de levenskwaliteit voor de eigen streekbevolking te vrijwaren, moeten keuzes gemaakt worden. We zijn er van overtuigd dat Diksmuide, Nieuwpoort en de andere gemeenten uit de noordelijke Westhoek dit samen met de andere partners van het netwerk zullen ondersteunen.

Ik dank u voor uw aandacht.

Gunter Pertry Gedeputeerde voor kunst, cultuur en onderwijs

Er was veel volk op deze mooie, winderige zondag.

Na het applaus mochten de genodigden de handen uit de mouwen steken en de laatste zandzak vullen.

Gedeputeerde Pertry legde de laatste zak op zijn plaats.

Karolien Bracke gaf de toeschouwers uitleg over het verdere verloop van het programma.

Terwijl een aantal mensen reeds nieuwsgrierig de schuilplaatsen verkende.

De genodigden wandelden terug tot in Ramskapelle.

Dikke proficiat aan allen die meegwerkt hebben aan deze mooie realisatie.

Deze rubriek staat open voor iedereen. 
Ook jij kunt foto's doorsturen voor de rubriek "Je was er bij". Ons adres: info@westhoek.be

Everyone can send pictures for the pages "You were there". Our address: info@westhoek.be