| Opening tentoonstelling
Gas / exhibition Gas ! - Ieper - 05/03/2010 Please find below some
photographs of the opening of the exhibition 'Gas!' at the In
Flanders Fields Museum at Ypres, on Friday, March, 5th, 2010. The exhibition
can be visited in the museum until June 6th, 2010. The first gas attack took place
on April, 22nd, 1915, now 95 years ago. Op vrijdag 5 maart 2010 werd
in het In
Flanders Fields Museum in Ieper de dossiertentoonstelling 'Gas!' geopend.
Op 22 april 1915 vond de eerste gasaanval plaats in de Ypres Salient. De 95ste
verjaardag van deze aanval vormde de reden voor deze tentoonstelling die je kunt
je vinden in het museum en dit tot en met 6 juni 2010. Hieronder een aantal foto's
van de opening. Verwelkoming door Piet Chielens, museumconservator. 
Dries
Chaerle (midden) en 2 collega's zorgden voor de muzikale omlijsting. 
Veel
volk voor deze opening. 
Toespraak
door Frans Lignel, voorzitter van het In Flanders Fields Museum: "Geachte
aanwezigen, Deze avond openen we met het IFF een tentoonstelling over het
gebruik van gas in de Grooten Oorlog. "A higher form of killing". Op
22 april 1915 lanceerden de Duisers bij Steenstrate, enkele kilometers hier vandaan,
de eerste grote gasaanval met 150 ton chloorgas op de daar gelegen Franse 87e
territoriale divisie en de koloniale troepen van de 45ste Algerijnse divisie.
In De Standaard van 22 april 2005 las ik dat er hierbij 5.000 slachtoffers waren.
Algemeen stelt men dat er 15.000 soldaten uitgeschakeld werden, waarvan 5.000
definitief. Die 5.000 doden bij de eerste aanval zijn sterk overdreven
en dienden voor Brits-Franse propaganda. De wereld kon zo gewoon worden op de
zoveelste barbaarse daad van de Duitsers. Ook kon het terreinverlies tijdens de
tweede slag om Ieper beter uitgelegd worden. Omgekeerd waren de Duitsers gebaat
met het bagatelliseren van hun gasaanval omdat ze wisten dat ze de geest van een
in Den Haag ondertekend internationaal verdrag van 29 juli 1899 over het gebruik
van chemische wapens overtreden hadden. Nota bene, een verdrag dat de Duitsers
ratificeerden. Hoeveel gasdoden er juist waren, zullen we nooit meer kunnen
achterhalen, wetende dat aan de gasaanval een intense artilleriebeschieting voorafging
en gevolgd werd door een infanteriestormloop. Twee dagen leter lanceerden de Duitsers
een nieuwe gasaanval, nu op de Canadezen. Deze hadden het bevel gekregen de gaswolk
over zich heen te laten gaan en een doek voor hun mond te houden doordrenkt van
urine of water. Opnieuw is onduidelijk hoeveel soldaten er omkwamen door het gas.
Het zullen er niet meer dan 250 geweest zijn." 
Hij
vervolgde: "Dit, geachte genodigden, is een voorbeeld waarop men vandaag
over de gasaanvallen bericht. Gevoelloos, zonder de minste empathie, soldatenlevens
herleidend tot cijfergegevens in functie van propaganda. Om misselijk van te worden.
Oorlogspropaganda staat nu eenmaal in functie van 'Hoe slecht de anderen zijn'
en 'Hoe goed wij wel zijn'. 'Alles voor het vaderland'. En in oorlog is 'alles
echt als alles te verstaan'. Of zoals Fritz Haber, de Joods-Duitse chemicus die
gifgas introduceerde schreef: 'Im Frieden Menschheit. Im Krieg dem Vaterland'.
Hoewel de Duitsers voor het gebruik van gas in alle toonaarden veroordeeld
werde, gebruikten de Fransen en Britten evenzeer het gas. Citaat uit een
Londens rapport van 1919: "Gas is een legitiem wapen in oorlog. Het comiteit
heeft hieromtrent geen enkele twijfel en de leden vinden dat gas als wapen ingezet
mag worden in de strijd voor het voortbestaan van onze natie." Eigenaardig
dat Fritz Haber het meest gerelateerd wordt met gas, alhoewel hij door zijn formule
van ammoniak dat samen met zuurstof salpeterzuur vormt - een essentieel onderdeel
voor het maken van explosieven - de oorlog drie jaar lang verlengd heeft. Immers,
eind 1914 had Duitsland geen voorraad nitraatzuur meer waaruit men salpeter kon
vrijmaken. De zeeblokkadde belette Duitsland om naar de mijnen in Chili te gaan.
Geen salpeter, geen explosieven, einde oorlog. Door zijn ontdekking kon een firma
als BASF vele duizenden tonnen ammoniak en salpeter produceren. Maar waarom
werd chloorgas in grote hoeveelheden voor het eerst in de omgeving van Ieper gebruikt?
Bij de Duitse legerleiding wilde niemand dit wapen inzetten, uitgezonderd
Hertog Albrecht van Würtenberg, bevelhebber van het 4e Duitse leger (dat
bij Ieper lag). Na april 1915 was aan beide kanten de wedloop naar nog dodelijker
gaswapens begonnen (naast de zoektocht naar andere wapens natuurlijk. Er werd
gebruik gemaakt van fosfeen en miljoenen gasgranaten, een bijkomende beproeving
voor de soldaten die al voortdurend met artillerie af te rekenen hadden. Er was
geen ontsnappen aan. En Brits soldaat drukte het als volgt uit: "Dat we
gaan sterven is zeker. Het is alleen een kwestie van tijd. Wachtend op de juiste
kogel. Wachtend op de juiste bom". Eind 1916 was het gaswapen
quasi nutteloos geworden door het ontwikkelen van doeltreffende gasmaskers. De
ingenieurs zochten naar een wapen dat de beademing omzeilde. En dit werd mosterdgas
dat de huid aantast, met of zonder masker. Het onzichtbare gas dat een geur van
knoflook of mosterd verspreidde, drong door de kledij en pas na enkele uren begon
de verschrikkelijke uitwerking. Eigenaardig hoe men het ongeveer vanzelfsprekend
vond dat de vijand in stukken werd geblazen door artillerie of doorzeefd door
mitralleurkogels. Maar stikken door gas vond men barbaars. Kunt u verstaan
dat de Nobelprijs voor chemie in 1919 uitgerekend aan Fritz Haber toegewezen werd.
Hij kreeg die enkel voor zijn formule van ammoniak waaruit een verbetering voor
de voedselproductie mogelijk werd. Over andere toepassingen werd niet gesproken.
Er was veel protest en sommigen weigereden hun Nobelprijs. Ook in 1920 werd de
uitreiking van Nobelprijzen verstoord als teken van onvrede met Habers aanduiding.
O, ironie van het lot. De zo gevierde Haber zou in 1933 zijn vaderland, dat hij
boven alles had gediend, moeten verlaten. Dat jaar had Hitler de macht in handen
gekregen en begon het verhaal van de jodenvervolging (Hitler die nota bene op
14 oktober 1918 zelf slachtoffer werd van gas).
Maar wie was het lijdend
voorwerp van al die high tech? Juist, altijd en opnieuw de gewone soldaat, jongens
van nauwelijks 20 jaar die droomden van een toekomst, waarin hun lief, familie
en vrienden centraal stonden. Sukkelaars aan beide kanten van het niemandsland?
En
Duitse getuigenis: "In Monchy zagen we voor de ziekenzaal een hoop gasslachtoffers
zitten, die zich de handen in de zij drukten en braakten, terwijl het water hun
de ogen uitliep. Het was allesbehalve onschuldig, want enkelen stierven na enige
dagen, terwijk ze vergingen van de pijn." En Britse getuigenis:
"Er lagen overal mannen langs de weg van Poperinge naar Ieper, uitgeput,
hijgend met geel slijm in hun mond en vertrokken, blauw aanlopende gezichten.
Het was afschuwelijk. We konden weinig voor hen doen. Nooit heb ik in een boek
of een artikel enige beschrijving gelezen die de afgrijselijkheid, het vreselijke
lijden van deze gasslachtoffers maar enigszins benaderde. Als men een dergelijke
patiënt had gezien, wilde men slechts 1 ding: rechtstreeks naar de Duitsers
gaan om hen te wurgen." De jongeren van gisteren, genietend van
hun jeugd, wisten niet dat een ultieme lotsbestemming hen nauwelijks een derde
van een normaal leven reserveerde. Vandaag weten wij hoe zij omkwamen. Met
deze tentoonstelling willen wij in het tragische verhaal van de Grooten Oorlog
hun verloren stem laten hiren, hun stem die stikte in de groene chloorwolken.
Frans Lignel, voorzitter IFF
Heel
wat stukken uit de collectie van Philippe Oosterlinck worden tentoongesteld. 
En
dan was het tijd om een kijkje te nemen in de tentoonstelling. 
Heel
wat mooie stukken in de diverse kasten. 
Ook
diverse gasmaskers zijn er te bezichtigen. 
Niet
alleen Britse maar ook Duitse stukken. 
Alles
werd aandachtig bekeken en becommentarieerd. 
Kaartjes
tonen aan waar de eerste gasaanval plaats vond. 
En
dan was het tijd voor de verzorgde receptie. 
Deze
rubriek staat open voor iedereen.
Ook jij kunt foto's doorsturen voor
de rubriek "Je was er bij". Ons adres: info@westhoek.be Everyone
can send pictures for the pages "You were there". Our address: info@westhoek.be | 
